نحوه مقابله با گواتر

چه عواملی باعث ایجاد گواتر می شوند؟

کمبود ید عامل اصلی گواتر است. ید برای کمک به تیروئید برای تولید هورمون های تیروئیدی شما ضروری است هنگامی که ید کافی نداشته باشید، تیروئید به سختی کار می کند تا هورمون تیروئید تولید شود و همین امر سبب میشود غده تیروئید بزرگتر شود.

علل دیگر بیماری گواتر، عبارتند از:
 

بیماری گریوز

بیماری گریوز زمانی اتفاق می افتد که تیروئید شما هورمون تیروئیدی بیشتر از حد طبیعی تولید می کند که به عنوان پرکاری تیروئید شناخته می شود.

تولید بیش از حد این هورمون ها باعث افزایش اندازه غده تیروئید می شود.
 

بیماری هاشیموتو

هنگامی که به بیماری هاشیموتو مبتلا هستید، تیروئید هورمون تیروئیدی کافی تولید نمی کند و باعث کم کاری تیروئید می شود.

میزان پایین هورمون های تیروئید سبب میشود غده هیپوفیز هورمون محرک تیروئیدی (TSH) بیشتری تولید کند که موجب تورم تیروئید می شود.
 

التهاب

بعضی افراد مبتلا به تیروئیدیت می شوند، التهاب تیروئید که سبب ایجاد گواتر، می شود.
 

نودل ها

کیست های حاوی مواد جامد یا مایع ممکن است روی تیروئید ظاهر شوند و موجب تورم آن شوند. این گره ها اغلب غیرقابل تشخیص هستند.
 

سرطان تیروئید

سرطان ممکن است تیروئید را تحت تاثیر قرار دهد که در این صورت موجب تورم در یک طرف این غده می شود. سرطان تیروئید مانند تشکیل گره های خوش خیم، شایع نیست.
 

بارداری

باردار شدن بعضی اوقات باعث می شود که تیروئید بزرگتر شود.
 

انواع گواتر

انواع بیماری گواتر علل مختلفی دارد. در نتیجه، انواع مختلفی از این بیماری وجود دارد.

انواع گواتر عبارتند از:
 

گواتر کلوئیدی (اندمیک)

گواتر کلوئیدی از کمبود ید، که یک ماده معدنی ضروری برای تولید هورمون های تیروئید است، ایجاد میشود.

افرادی که به این نوع گواتر مبتلا هستند، معمولا در مناطقی زندگی می کنند که ید کمیاب است.
 

گواتر غیر سمی (Sporadic)

علت گواتر غیر سمی معمولا ناشناخته است، گرچه ممکن است ناشی از داروهایی مانند لیتیوم باشد. لیتیوم برای درمان اختلالات خلقی مانند اختلال دوقطبی استفاده می شود. گواترهای غیر سمی بر تولید هورمون تیروئید تاثیر نمیگذارند و عملکرد تیروئید سالم است. این نوع گواتر بی خطر است.
 

گواتر سمی گره دار ( ندولر یا مولتی ندولر)

این نوع از گواتر هنگامی که بزرگ میشود، یک یا چند گره کوچک را تشکیل می دهد. گره ها خود هورمون تیروئید تولید می کنند و باعث پرکاری تیروئید می شوند. این نوع به طور کلی مانند گواتر ساده پیشرفت میکند. 1
 

نشانه ها

همه گواترها علامت و نشانه ندارند ولی اگر مشکل همراه باشند شامل موارد زیر می شوند:

- تورم قابل مشاهده در قسمت تحتانی گردن که مخصوصاً وقتی آرایش یا اصلاح می کنید نمایان می شود.

- احساس تنگی در گلو

- سرفه

- گرفتگی صدا

- اختلال در بلع

- اختلال در تنفس
 

عوامل خطر

گواتر می تواند برای هر کسی اتفاق بیفتد. ممکن است در هنگام تولد یا هر زمانی دیگر در طول زندگی رخ دهد، اگرچه بیشتر بعد از 40 سالگی رایج می باشد.

برخی از عوامل خطر گواتر شامل موارد زیر هستند:
 

کمبود ید در رژیم غذایی

مردم ساکن مناطقی که خاک آن ها غنی از ید نبوده و یا دسترسی به مکمل های ید نیز ندارند، در معرض خطر گواتر می باشند.
 

 جنسیت مونث

از آنجا که زنان بیشتر در معرض ابتلا به اختلالات تیروئید قرار دارند، احتمال گواتر در آن ها بیشتر است.
 

سن

با افزایش سن احتمال پیشرفت گواتر بیشتر می شود.
 

 تاریخچه پزشکی

سابقه شخصی یا خانوادگی از بیماری های خود ایمنی خطر ابتلا را افزایش می دهد.
 

بارداری و یائسگی

به دلایلی کاملاً نامعلوم، مشکلات تیروئیدی در دوران بارداری یا یائسگی بیشتر رخ می دهد.
 

برخی داروها

بعضی از درمان های پزشکی، از جمله داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی، داروهایی که برای درمان ایدز استفاده می شوند، داروهای بیماری های قلبی و روانی، خطر ابتلا را افزایش می دهند.
 

قرار گرفتن در معرض پرتوهای رادیواکتیو

اگر برای ناحیه گردن یا قفسه سینه تان پرتو درمانی کرده و یا طی یک آزمایش یا حادثه ای در معرض اشعه قرار گرفته باشید، خطر ابتلا در شما افزایش می یابد. 2
 

عوارض گواتر

اگر گواتر کوچک باشد و از بعد مسائل زیبایی برای مبتلایان دردسرساز نباشد؛ مشکل چندان خاصی ایجاد نمی‌کند.

هرچند در این صورت هم باید در صدد درمان برآیند و مسئله را جدی بگیرند. ولی اگر گواتر بزرگ باشد در بلع و تنفس بیماران مشکل ایجاد می‌کند.

گواتر همچنین موجب گرفتگی صدا و سرفه می‌شود. این موارد در صورتی است که گواتر به تنهایی به وجود آمده باشد.

اگر گواتر در نتیجه پرکاری یا کم‌کاری تیروئید ایجاد شده باشد طیف علائم، بسیار گسترده‌تر خواهد بود و شرایط بسیار سیستمیکی را در فرد ایجاد می‌کند.
 

روش‌های تشخیص گواتر

معاینه بالینی توسط پزشک: اولین قدم در تشخیص گواتر معاینه بالینی پزشک است که در اکثر مواقع تیروئید بزرگ شده به راحتی توسط پزشک لمس می‌شود و مشکلی ایجاد نخواهد شد.
 

انجام آزمایش‌های تیروئید و پاراکلینیک

در برخی موارد که پزشک به هر دلیلی با معاینه بالینی به تشخیص قطعی نمی‌رسد، آزمایش و پاراکلینیک وارد عمل می‌شود؛ این موارد شامل: آزمایش خون، تست آنتی بادی، اسکن تیروئید، سونوگرافی و نمونه‌برداری یا بیوپسی است. 3
 

درمان دارویی

درمان گواتر بستگی به اندازه، علائم و نشانه های آن دارد. پزشک تان ممکن است توصیه کند:
 

مشاهده

اگر گواتر شما کوچک است و مشکلی ایجاد نمی کند و تیروئید تان نیز به طور صحیح عمل می نماید، ممکن است پزشک تان پیشنهاد کنند که صبر نمایید.
 

داروها

درصورت وجود کم کاری تیروئید، برای شما هورمون تراپی با لووتیروکسین تجویز می شود.

این روش نشانه های کم کاری تیروئید را کم کرده و با کاهش انتشار هورمون تحریک کننده تیروئید منجر به کوچک شدن اندازه ی گواتر می شود.

اگر غده تیروئیدتان ملتهب شده باشد، آسپرین یا یک نوع کورتون برای درمان آن تجویز می شود.

برای گواتر همراه با پرکاری تیروئید، داروهایی به منظور نرمال کردن سطوح هورمون ها دریافت خواهید کرد.
 

جراحی

برداشتن تمام یا قسمتی از غده تیروئید (تیروئیدکتومی کلی یا جزئی) گزینه ای است که اگر گواتر خیلی بزرگ شده باشد و باعث اختلال در تنفس یا بلع گردد، انتخاب می شود.

در برخی موارد نیز اگر به دلیل ندول های موجود در تیروئید مبتلا به پرکاری شده باشید، جراحی پیشنهاد می شود.

برای درمان سرطان تیروئید نیز جراحی کاربرد دارد. بسته به میزان تیروئید برداشته شده، ممکن است بعد از عمل جراحی به لووتیروکسین نیاز داشته باشید.
 

ید رادیواکتیو

در برخی موارد، ید رادیواکتیو برای درمان غده ی تیروئید پرکار استفاده می شود. ید رادیواکتیو بصورت خوراکی به بیمار داه شده و از طریق جریان خون به تیروئید می رسد، سپس سلول های تیروئیدی را از بین می برد. هدف درمان کاهش سایز گواتر می باشد اما گاهش ممکن است به کم کاری تیروئید نیز منجر شود.
 

تغییر شیوه زندگی

اگر به دلیل رژیم غذایی تان مبتلا به گواتر شده اید، توصیه های زیر برای شما مفید خواهد بود:
 

به اندازه کافی ید دریافت کنید

بدین منظور از نمک ید دار و یا غذا و جلبک های دریایی مثل سوشی دو بار در هفته استفاده نمایید.

میگو و دیگر سخت پوستان حاوی مقادیر بالایی از ید می باشند. اگر در نزدیکی ساحل زندگی می کنید، میوه ها و سبزیجاتی که بصورت محلی رشد کرده اند و همچنین شیر گاو و ماست آن ناحیه به احتمال زیاد حاوی ید می باشد.

هر فرد حدود 150 میکروگرم ید روزانه (کمتر از نصف قاشق چایخوری نمک ید دار) نیاز دارد. اما مقدار کافی برای زنان باردار و شیرده، نوزادان و کودکان متفاوت است.
 

کاهش مصرف ید

اگرچه غیر معمول است، اما دریافت بیش از حد ید گاهی منجر به گواتر می شود.

اگر مشکل تان ناشی از ید زیادی می باشد، از خوردن نمک ،سخت پوستان، جلبک دریایی و مکمل ید خودداری نمایید. 3

پی نوشت:
1.www.rastineh.com
2.www.asriran.com
3. www.drdr.ir